بررسی کارکرد تجاری راه‏سازی عصر ناصری در ایالت مازندران

در عصر قاجار مازندران از حیث تجاری برای حاکمیت دارای اهمیتی دوگانه بود: اول، نزدیک‏ترین ایالتِ غنی در تولید مواد غذایی به پایتخت بود. دوم، نزدیک‏ترین راه ارتباطی دارالخلافة تهران با دریای مازندران ــ که مسیر تجارت ایران با عمده‏ترین شریک تجاری ایران یعنی روسیه بودــ از این ایالت می‏گذشت. علاوه بر این، مازندران دارای مزیت نسبی در تولید برخی اقلامِ خامِ صادراتی و ارزآوری چون برنج، پنبه، ابریشم و چوب بود. به همین دلایل توسعة راه‏های مازندران متغیرِ مهمی در توسعة اقتصاد محلی، منطقه‏ای و ملی به حساب می‏آمد. در دوره ناصرالدین‏شاه علی‌رغم چالش‏های سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی در توسعه راه‏های مازندران، پس از یک رشته مطالعات مقدماتی توسط مهندسان راه‏سازی از بین سه راه موجود هزارچم، لاریجان و سوادکوه، حکومت با ملاحظة حفظ امنیت سیاسی و اقتصادی پایتخت تصمیم به توسعه و ترمیم راه لاریجان گرفت و هزینة سنگینی صرف این کار نمود. اینپژوهشباروشتوصیفیتحلیلی،براساس داده‏های آماری و با ترسیم نمودارها به بررسی تأثیر سیاست‏های راه‏سازی ناصرالدین‏شاه بر تجارت مازندران می‏پردازد. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد پس از پایان اقدامات راه‏سازی، میزان واردات و صادرات ایالت مازندران افزایش یافت. از دیگر پیامدهای سیاست‏های راه‏سازی این دوره بر تحولات تجاری مازندران، افزایش تعداد کاروانسراهای تجاری، رشد و توسعة بازار شهرهای بارفروش، ساری و اشرف بود.